De waarheid over Palmolievrij
Dit artikel is afkomstig van Solidaridad en heeft Elicious toestemming gegeven het op onze webiste te publiceren. Het originele artikel vind je hier
Slimme marketeers laten consumenten geloven dat ‘palmolievrij’ synoniem is aan 'duurzaam’. Maar aangezien de alternatieven voor palmolie méér landbouwgrond vereisen, is het risico op natuurvernietiging groter. Consumenten hebben recht op eerlijke informatie over duurzame producten. Om te ontdekken of je de waarheid kent over palmolie, kun je vanaf nu een kennistest doen.
Misinformatie over palmolie
Misvattingen over de vermeende milieuvoordelen van ‘palmolievrij’ verspreiden zich in hoog tempo in de samenleving. Dit zorgt voor afleiding van wat er daadwerkelijk moet gebeuren om ontbossing en andere natuurvernietiging te voorkomen: de productie van palmolie verduurzamen. En daarvoor moet ook de onderliggende armoedeproblematiek aangepakt worden.
Alle alternatieven voor palmolie leveren minder olie per hectare dan de oliepalmvrucht. Voor zonnebloemolie is bijvoorbeeld 5,5 keer meer landbouwgrond nodig dan voor palmolie. De productie van de alternatieven wordt soms gekenmerkt door milieu- en mensenrechtenproblemen, alleen zijn deze minder bekend dan de problemen rond palmolie. In Maleisië zijn bijvoorbeeld kokosplantages aangelegd op grond waar vroeger regenwouden stonden.
Alternatieven als shea weinig efficiënt
De vraag naar palmolie was in 2021 73,5 miljoen ton en groeit binnen negen jaar naar 94 miljoen ton. Om aan de vraag naar plantaardige oliën te voldoen is het efficiënte palmoliegewas onmisbaar.
In sommige palmolievrije producten wordt shea-boter gebruikt als alternatief. Shea-boter wordt geperst uit de noten van de shea- boom die in het wild voorkomt in de savannes van West Afrika, aan de zuidrand van de Sahara. Vooralsnog blijken shea-bomen niet goed te groeien op plantages, wat het zeer moeilijk maakt om te kunnen voldoen aan een hoge vraag naar plantaardige olie. Er is geen productiesysteem ontwikkeld voor de shea-productie. Het duurt minimaal 15 jaar voordat de boom vrucht draagt.
Omdat shea niet wordt gecultiveerd is de productiviteit niet goed te vergelijken met die van de productie van plantaardige olie in landbouwsystemen. Vergelijk je desondanks toch, dan vraagt de productie van shea-boter tientallen tot honderden keren meer land dan die van palmolie. De vraag naar grond zou dus immens toenemen als we palmolie willen vervangen door shea, met alle gevolgen voor de natuur en landrechten van dien.
De problemen in de ketens van alternatieven voor palmolie zijn minder bekend. De vrouwen die shea-noten rapen verdienen doorgaans heel weinig en lopen veiligheidsrisico’s als slangen- en schorpioenenbeten, uitdroging en bedreiging door criminele bendes. In Ghana organiseert Solidaridad veiligheidstrainingen voor shea-rapers.
3 miljoen mensen genegeerd
De Palmolie Kennisquiz behandelt ook vragen over de rol van kleine boeren. Deze mensen worden in het debat over palmolie doorgaans over het hoofd gezien, terwijl momenteel zo’n 30% van de wereldwijde palmolie door 3 miljoen kleine boeren wordt geproduceerd. Zij bezitten doorgaans een plantage van zo’n 5 hectare. Aangezien oliepalmen iedere twee weken geoogst kunnen worden, zorgt het voor een regelmatig inkomen. In vergelijking met koffie, cacao en thee biedt palmolie een beter perspectief voor deze boeren.
Desondanks verdienen kleine boeren doorgaans te weinig om te investeren in nieuwe landbouwmethoden. In de palmolieketen gaat de winst voornamelijk naar grote raffinaderijen (zoals Wilmar International en Musim Mas), producten van consumentengoederen (zoals Unilever en Mondelez) en retailers (zoals Walmart en Aldi). Palmolieboeren hebben ondersteuning en een hogere prijs nodig om milieuvriendelijk te produceren én efficiënter te werken.
Dit is duurzame palmolie
Om de productie van palmolie te verduurzamen, moeten verschillende dingen gebeuren, waaronder:
- Een einde aan natuurvernietiging en het schenden van landrechten om plaats te maken voor plantages. Boeren kunnen op milieuvriendelijke manier meer produceren op hetzelfde stuk grond, wat de vraag naar nieuwe grond beperkt.
- Een leefbaar inkomen voor boeren.
- Een leefbaar loon en betere werkomstandigheden voor arbeiders op plantages en in de verwerking. Daar is vakbondsvrijheid voor nodig.
- Het beperken en veiliger maken van het gebruik van pesticiden, om vervuiling en gezondheidsproblemen tegen te gaan.
- Meer biodiversiteit op en rond plantages, inclusief ruimte voor dieren als olifanten
De RSPO zet zich wereldwijd in voor de verduurzaming van de palmoliesector. 93% van de palmolie die wordt geïmporteerd naar de EU is RSPO-gecertificeerd. Solidaridad is lid van de RSPO, net als Elicious ook lid is van de RSPO. We werken daarnaast samen met kleine palmolieboeren om de productie van palmolie te verduurzamen.
Je vind RSPO gecertificeerde palmolie in deze Elicious zeepcollectie
